مباحثی در معماری سازمانی

به نام خدا

معماری سازمانی در یک نگاه

هرچند اصطلاح "معماری سازمانی" مفهومی است که در چند دهه گذشته بیشتر استفاده شده است ولی نباید فراموش کرد که معماری سازمانی سابقه بسیار زیادی در جای‍جای تمدن بشری داشته، چنانچه ما میتوانیم اغلب رهبران و افراد تاثیر گذار در طراحی سیستمهای حکومتی، نظامی و اقتصادی، و یا به خصوص در قرون اخیر پایه گذاران شرکتهای خصوصی بزرگ را بالفعل معماران سازمانی بدانیم.

آنچه در نیم قرن اخیر رخ داده است جمع آوری و طبقه بندی آکادمیک روشهای تجربه شده و ترکیب آنها با فناوری های دنیای مدرن بخصوص فناوری اطلاعات بوده است، که نتیجه آن ارایه چارچوب هایی جهان شمول برای معماری سازمانی است.

از اوایل دهه ۹۰ میلادی فعالیت های بسیاری در زمینه معماری سازمانی و همچنین روشها و استانداردهای آن در سطح دنیا صورت گرفته است. تعداد زیادی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه دنیا از حدود دو دهه پیش معماری سازمانی را به عنوان روشی استاندارد در شناخت وضع موجود ، ترسیم وضع مطلوب و نیز تدوین برنامه گذار در سطوح مختلف دولتها، دستگاهها و نهادهای ملی و حکومتی شان پذیرفته و اجباری کرده‌اند.

معماری سازمانی مدرن راهکارها و فرآیندهای تعریف شده ای برای تجزیه و تحلیل، طراحی، برنامه ریزی و اجرا در سازمانها ارایه می دهد که حاصل آن ایجاد یک رویکرد جامع برای توسعه و اجرای موفقیت آمیز اهداف استراتژی سازمانهای مزبور است.

حوزه فعالیت معماری سازمانی حوزه ذات یا طبیعت وجودی سازمان است، که شامل ساختار سازمان ، فرهنگ سازمان و استراتژی سازمان میشود، همچنین استانداردها، پروتکلها، بازنگریهای استراتژیکی، طرح و برنامه ریزی و اجرای تغییرات و تحولات کلان سازمانی جزئی از این حوزه محسوب می‍شوند.

در شرکتهای کوچک بدنه مدیریت ارشد و معمولا شخص مدیر عامل این مسئولیت را به عهده می گیرد، در سازمانهای بزرگ و مدرن این حوزه فعالیتی به دفتر مشاوره‍ای تخصصی به نام دفتر معماری سازمانی (یا دقیقتر دفتر مدیریت برنامه معماری سازمانی) سپرده می شود.

چهارچوب های معماری سازمانی

چهارچوب های معماری سازمانی در واقع قالب هایی هستند که در روند تکاملی معماری سازمانی از طرف موسسات خصوصی یا دولتی ارایه شده و از آنها میتوان به عنوان راهنمایی جهت انجام عملی معماری سازمانی استفاده نمود.

هر چهارچوب معماری بسته به ماهیت آن مناسب سازمانهای خاصی بوده و معمولا شامل توصیهایی اجرایی نظیر نحوه تشکیل تیم معماری ، فرایند کلی معماری، مشخصات محصولات معماری، توصیه های لازم در جهت استفاده از تکنیکهای مدلسازی و ... است.

در حال حاضر چارچوب های معماری مختلفی وجود دارد که عموما از چاچوب معماری زکمن استخراج شده‌اند، بعضی از این چهارچوبها برای دولتها طراحی شده‌اند بعضی برای کسب و کارهای خاص، موسسات و شرکتهای خصوصی و عمومی. مانند چاچوب معماری دولت فدرال امریکا (این چهارچوب در تعداد زیادی از کشورها به عنوان پایه طراحی چهارچوب نهادها و سازمانهای دولتی استفاده شده است.) یا TOGAF که برای شرکتهایی که خدمات زیربنایی مخابراتی می‌دهند (کریرهای مخابراتی) طراحی شده است. ، .... .

هر سازمان با توجه به نیاز خود میتواند یک یا ترکیبی از چند چارچوب معماری سازمانی متداول را به عنوان چارچوب معماری سازمانی خود سفارشی سازی بکند و آن را به عنوان چارچوب اختصاصی خود معرفی کند.

...

برای درخواست مشاوره یا برگزاری دوره‌های تخصیصی لطفا با شماره ‎+۹۸-۲۱-​۴۰۷۷۲۹۵۱ تماس بگیرید.

آنتولوژی (هستی شناسی) یک سازمان

[Zachman Enterprise Ontology]

هستی شناسی سازمانی (Enterprise Ontology) بحث مفصل و در خور محافل آکادمیک است، ما در اینجا به خلاصه فشرده ای بسنده می کنیم که بر اساس نظریه جان زکمن نوشته شده است. زکمن به ما می آموزد که معماری یک سازمان در ۵ لایه (که ۵ گروه یا دیدگاه مخاطب در سازمان دارد) قابل بحث و بررسی است، که در هر لایه ما به ۶ سوالات پایه جواب میدهیم (چه چیزی، چگونه، چرا، چه وقت ، چه کسی و کجا) :

1. لایه محتوایی - طراحی قلمرو کسب و کار- دیدگاه کلان برنامه ریزی
2. لایه مفهومی - مدیریت مفاهیم و تعاریف کسب و کار- دیدگاه مالک عملیات (پروژه/سرویس)
3. لایه منطقی - معماری و طراحی منطق کسب و کار – دیدگاه طراح
4. لایه فیزیکی - مهندسی و ساختن فیزیک کسب و کار – دیدگاه سازنده
5. لایه غیر محتوایی - تکنسینی و پیکربندی اجزای کسب و کار – دیدگاه پیمانکاری

هستی شناسی سازمانی زکمن پایه و اساس تعداد زیادی از چارچوب های (Frameworks) معماری سازمانی است.

...

برای درخواست مشاوره یا برگزاری دوره‌های تخصیصی لطفا با شماره ‎+۹۸-۲۱-​۴۰۷۷۲۹۵۱ تماس بگیرید.

اجرای استراتژیک در سازمان

[Strategy Execution Framework]

مدیران ارشد سازمان به وظیفه تدوین و برورز رسانی استراتژی سازمان را به عهد دارند و هموار در تلاش هستند با اجرای متدولوژی‌های (تاکتیکها) مختلف اهداف استراتژی تدوین شده را محقق کنند، ولیکن در بسیار موارد ناموفق در اجرای موثر و بهینه ماموریتهای استراتژیک خود دچار نا امیدی و تزلزل میشود و بعضا کار را نیمه کاره رها میکنند و صرفا هزینه‌های سنگین زمانی و مالی را به سازمان تحمیل می‌کنند.

برای رهایی از این مشکل مدیران ارشد باید به طراحی و نگهداری یک چهارچوب (Framework) اجرای استراتژیک اهتمام بورزند

...

برای درخواست مشاوره یا برگزاری دوره‌های تخصیصی لطفا با شماره ‎+۹۸-۲۱-​۴۰۷۷۲۹۵۱ تماس بگیرید.

مهارتهای رهبری

[Leadership skills]

مهارتهای رهبری مبحثی جذاب است که معمولا مورد کم لطفی اساتید مدیریت قرار می‌گیرد شاید هم به این دلیل باشد که اساسا مدیریت و رهبری ذات متفاوتی دارند، به هر صورت این مبحث ارتباط تنگاتنگی با مباحث مدیریت، روانشناسی، جامعه شناسی، اقتصاد و معماری سازمانی دارد

در اینجا لازم به ذکر است که تدریس مهارتهای رهبری دقیقاً جزء موضوعات معماری سازمانی نیست ولی تحقق عملیاتی اکثر طرحهای معماری سازمانی به شدت وابسته به مهارتهای رهبری مدیران ارشد سازمان است زیرا که سازمان در مقابل تغییر همیشه از خود مقاوت نشان می‌دهد و این مساله می‌تواند به کل باعث شکست عملیات شود و مانع تحول درون سازمانی باشد و مدیران ارشد صرفا با توانایی رهبری بالا می‌توانند امیدوار باشند که از این چالش عبور کنند.

شخصا معتقدم بهترین راه فراگیری مهارتهای رهبری استفاده مستقیم یا غیر مستقیم از تجارب افراد موفق در این ضمینه است، .معمولا در این قسمت از کارگاه به عنوان مثال آموزه‌های دو استاد بزرگ مدیریت آقای پیتر دراکر و آقای ماتسوشیتا کنوسوکه را به عنوان پرچم داران مدیریت در غرب و شرق مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم.

...

برای درخواست مشاوره یا برگزاری دوره‌های تخصیصی لطفا با شماره ‎+۹۸-۲۱-​۴۰۷۷۲۹۵۱ تماس بگیرید.